Klasik edebiyatımızın altın çağlarında, “şair” denildiğinde akla sadece kafiye ve redifle oynayan biri değil; aynı zamanda bir hakim, bir bilge, bir dil üstadı gelirdi. Şiir yazmak, sıradan bir meşgale değil, nefes almakla eşdeğer bir varoluş biçimiydi.Kalem, şairin yüreğinden geçenleri süzen bir nehir, dil ise o nehrin ta kendisiydi. Bu nehrin temiz, berrak ve güçlü akması için de, şairin önce o dile tam anlamıyla vâkıf olması gerekiyordu.Klasik şair, kelimelerin hem köklerine inen bir arkeolog, hem de onları en ihtişamlı biçimde işleyen bir kuyumcuydu. Arapça ve Farsça ile harmanlanmış, derin ve çok katmanlı Osmanlı Türkçesine hâkimiyet, olmazsa olmazdı. Bu, sadece lügat bilmek değil, her kelimenin ardındaki felsefeyi, kültürü, ince anlam inceliklerini kavramaktı. “Dîvân” tertip etmek, yani şiirlerini topladığı bir kitaba sahip olmak, ancak böyle bir birikimin sonucunda gelen bir payeydi.Şair, “Bâkî” olmak için ölümsüz dizelere imza atmak zorundaydı. “Fuzûlî” olmak, aşkı ve ıstırabı o kadar derinden terennüm etmeliydi ki, yüzyıllar sonra bile okurun yüreğine işlemeliydi. “Nef’î” olmak, övgü ve yergide o kadar keskin olmalıydı ki, kelimeleri kılıçtan keskin, mürekkebi zehirinden etkili olmalıydı.Peki ya bugün? Modern zamanlar, ünvan dağıtımında cömert, hatta savurgan. En temel dil bilgisi kurallarından bîhaber, noktalama işaretlerini ıskalayan, “yazım” ile “yazın” arasındaki farkı dahi düşünmeyen nice kalem, sosyal medya hanelerine “şair” ünvanını cesaretle yazıveriyor.Birkaç duygusal cümleyi alt alta dizmek, aralarına bir “ah!” bir “of!” serpiştirmek, şair olmak için yeterli addediliyor.Oysa bu, sadece dilimize değil, “şair” olma erdemine ve şiirin kutsal tarihine yapılan büyük bir haksızlıktır. Şair, duygularının esiri değil, hâkimidir. İlham perisinin geldiği anı bekleyen edilgen bir varlık değil, kelimelerle çetin bir mücadeleye giren aktif bir neferdir.Bu mücadelede onun en güçlü silahı, diline olan hâkimiyetidir. Dil bilgisi, bu hâkimiyetin temelidir. Bir heykeltıraş nasıl ki çekici, keskisi ve mermerin sertliğiyle mücadele etmeden şaheser yaratamazsa, şair de kelimelerin gramerini, anlam zenginliğini, musikisini bilmeden gerçek bir şiir vücuda getiremez.Bu durum, derin bir felsefi soruyu da beraberinde getirir: Şiir nedir? Sadece iç dökümü müdür? Yoksa duygunun, dilin disipliniyle yoğrulup, estetik bir forma bürünmüş halî midir?Klasik şairler ikincisini seçmişlerdir. Onlar için şiir, kaosun içinden çıkarılan bir kozmostu. Günümüzün sözde şairleri ise, çoğu zaman kaosu olduğu gibi sunmakla yetiniyor. Bu, bir farkındalık eksikliğidir. Şiirin, bir “ben varım” çığlığı değil, bir “sen de varsın” daveti olduğunu unutmaktır.Ey güzel kendine şair diyen! Eğer şairim diyorsan, bil ki bu ünvanın ağırlığını omuzlarında hissedeceksin. Sen, Nâbî’nin “Hayrâbâd”ı yazarken gösterdiği sabrı, Nedim’in İstanbul Türkçesindeki o eşsiz ahengi yakalama çabasını, Yahya Kemal’in “az sözle çok şey anlatma” idealini kalbinde taşıyacaksın.Şiir, popüler kültürün bir tüketim nesnesi değil, ruhun inşa ettiği bir anıttır.Öyleyse, kalemi eline alan herkes, önce bir nefes alsın ve sorsun:Ben, Fuzûlî’nin “Leylâ vü Mecnun”unu, Ahmet Haşim’in “Merdiven”ini, Nâzım Hikmet’in “Memleketim”ini Sezai Karakoç’un “Balkon”unu anlayacak ve hissedecek derinliğe sahip miyim?Yoksa sadece geçici bir hissin kâtibi miyim?Şair olmak, bir ünvan değil, bir sorumluluktur. Bu sorumluluğun ilk adımı, içinde yaşadığımız, nefes aldığımız, aşık olduğumuz, hüzünlendiğimiz o muazzam dilin inceliklerine vâkıf olmaktan geçer.Kelimelerin sultanı olmadan, gönüllerin sultanı olunmaz.
Şair Olmak Ya Da Olmamak!
